Kriptomonedha janë një lloj i ri i monedhës që u krijua në 2009. Kriptomonedha e ka origjinën në një format dixhital dhe gjenerohen në formë elektronike. Transaksionet e këtyre monedhave bëhen pa banka. Nuk ka tarifa transaksioni dhe ju mund të blini pothuajse çdo gjë me to, ashtu siç bëni me paratë tradicionale. Pagesat duke përdorur kriptovaluta bëhen sipas të njëjtit parim si transferimet tradicionale. Ato bazhen në parimet e pagesave pa para cash.

Meqenëse kriptomonedha tani përdoret gjerësisht, lind nevoja për rregullim ligjor. Shqipëria është një nga vendet e para që miratoi një ligj që rregullon tregun e kriptomonedhës. Më 20 maj 2020, Ligji Nr. 66/2020 “Për tregjet financiare të bazuara në teknologjinë e regjistrit të shpërndarë, i njohur ndryshe si “ligji për kriptomonedhën”. Ai e ka bërë Shqipërinë vendin e 3 -të në Evropë për legalizimin zyrtar të kriptomonedhës. Në shikim të parë, ligji duket mjaft i detajuar. Megjithëse ka marrë kritika të shumta, duke e cilësuar si një vendim të nxituar. Me argumentin se Shqipëria, në të gjithë elementët e saj ekonomikë, nuk është ende gati dhe e përgatitur për kriptomonedhën.

Aspektet kryesore të ligjit

Ligji Nr. 66/2020 synon të rregullojë emetimin e monedhave dixhitale ose virtuale. Gjithashtu edhe licencimin, monitorimin dhe mbikëqyrjen e subjekteve që veprojnë në aktivitetin e shpërndarjes, tregtimit dhe ruajtjes së këtyre monedhave, agjentit të monedhës dixhitale, ofruesve të shërbimeve dhe shërbimeve inovative të investimeve kolektive

• Kategoritë dhe rregullat e licencës

Për të ushtruar një aktivitet që përfshin kriptomonedhë, një njësi ekonomike duhet të jetë e licencuar. Ligji parashikon llojet e mëposhtme të licencave:

Licenca e Agjentit DT – shërben si një urë lidhëse midis të licencuarit dhe autoriteteve mbikëqyrëse për procedurat e aplikimit dhe raportimit

Licenca e Bursave DLT -ofron mundësinë për të operuar një shkëmbim të centralizuar ose të decentralizuar për një nga nën-kategoritë e mëposhtme:

Lloji A – për tregtimin e tokave të shërbimit dixhital dhe / ose tokave të pagesave dixhitale dhe / ose tokave të aseteve dixhitale.

Tipi B – Tregti virtuale e parave / valutave të kategorisë A + FIAT

Lloji C – tregtia e kategorive B + shenja sigurie

Licenca e Ofruesit të Shërbimeve Inovative – ofron shërbime teknologjike inovative dhe shërben si certifikues në lidhje me aftësitë teknologjike të njësive të tjera

Licenca e Kujdestarisë së Portofolit të Palëve të Treta 

Një person juridik që ofron shërbime kryesore të ruajtjes kriptografike në emër të klientëve, si dhe mbajtjen, depozitimin dhe transferimin e tokave dixhitale.

Të gjitha licencat e mësipërme lëshohen pa skaduar afati. Kjo do të thotë që i licencuari nuk do të ketë nevojë të rinovojë licencën herë pas here, por do të duhet të paguajë vetëm tarifën vjetore në mënyrë që licenca të mbetet aktive.

Licenca lëshohet brenda 60 ditëve nga data e aplikimit.

Licenca nuk mund t’i transferohet asnjë pale të tretë, përveç nëse një transferim i tillë miratohet nga institucionet kompetente.

Institucionet kompetente

Institucionet kompetente për lëshimin e licencave të mësipërme janë:

NAIS (Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit) e cila është kompetente për vlerësimin e kapaciteteve teknologjike të aplikantit gjatë procesit të licencimit.

AMF (Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare) i cili është kompetent për vlerësimin e aspekteve financiare dhe rregullatore të aplikimit për licencë.

Kërkesa të veçanta për aplikantin

Për disa nga licencat, palët e interesuara nuk mund të aplikojnë drejtpërdrejt, por duhet të veprojnë përmes një përfaqësuesi të licencuar. Kështu, aplikimi për licencën e bursës ose licencën e kujdestarit të portofolit të palëve të treta duhet të paraqitet përmes një agjenti të licencuar DT i cili do të përfaqësojë aplikantin dhe do të kryejë të gjitha aktivitetet që lidhen me procedurën e licencimit.